Tàu container tải trọng lớn của hãng Maersk cập cảng SP-PSA

Theo khảo sát của Cục Hàng hải VN, hiện nay có khoảng 40 hãng tàu biển nước ngoài đang hoạt động kinh doanh tại VN, đảm nhận vận chuyển khoảng 88% khối lượng hàng hoá xuất nhập khẩu; trong đó đảm nhận gần 100% hàng hoá xuất khẩu đóng trong container xuất, nhập từ các thị trường như châu Âu, châu Mỹ, Bắc Mỹ.

Phụ phí sinh sôi

Với tình trạng phụ thuộc quá lớn vào các hãng tàu biển nước ngoài, các DN xuất khẩu VN bị áp đặt thu rất nhiều các loại phụ phí khác nhau. Trong đó có những khoản thu bất hợp lý, lại tăng giá phí theo hàng năm. Hiện có khoảng 15 loại phụ phí các hãng tàu đang áp dụng thu như phí dịch vụ container (THC), phí mất cân đối container (CIC), phí tắc nghẽn cảng (PCS), phí vệ sinh container, phí sửa chữa vỏ container, phí thủ tục, phí lưu kho bãi, phí hoá đơn… Theo Cục Hàng hải VN, các hãng tàu đang thu một số phụ phí bất hợp lý, không đúng quy định của pháp luật VN và thông lệ quốc tế như: phí vệ sinh, sửa chữa container, phí hoá đơn…

Việc thu phụ phí một cách tự phát và không có cơ sở pháp lý của các hãng tàu tồn tại từ nhiều năm qua, làm thiệt hại lớn cho các DN xuất nhập khẩu. Đồng thời, các loại phụ phí này cũng tăng theo thời gian, trung bình mỗi năm tăng khoảng 15%. Việc thu nhiều khoản phí gây nhiều khó khăn cho DN khi phải mất thêm một khoản chi phí không được tính toán trong hợp đồng.

Bà Phan Kim Luyến - Trưởng phòng Kinh doanh Cty CP Thủy sản và Xuất nhập khẩu Côn Đảo (Coimex) bức xúc: tuy có một số loại phụ phí được phép thu theo thông lệ quốc tế khi phát sinh hiện tượng như phí tắc nghẽn cảng, phụ phí xăng dầu nhưng hãng tàu thường lợi dụng để kéo dài thời gian thu phí khi hiện tượng phát sinh đã chấm dứt.

“Trong 3 năm trở lại đây, có khoảng mười mấy loại phụ phí mà hãng tàu thu của DN, trước kia, số tiền thu phụ phí chỉ từ 100 - 120 USD/container, nay đã lên đến 500 USD. Mỗi năm, Coimex xuất khoảng 1.200 container, số tiền thu phụ phí khoảng 600.000 USD, trong đó, khoản thu bất hợp lý là gần 1,5 tỷ đồng. Đây là khoản chi phí rất lớn ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của DN” - bà Luyến cho biết thêm.

Một DN xuất khẩu hải sản khác cho biết, trên thực tế, khi đàm phán giá cước vận chuyển, các đại lý hãng tàu không đưa các phụ phí vào nên thấy giá hợp lý. Tuy nhiên, khi cộng các khoản phí, tổng giá vận chuyển cho một container lên rất cao, thậm chí có những khoản phí mà bên chịu phải là các hãng tàu nhưng cũng bắt chủ hàng chịu như: phí cắm điện tại cảng do tàu vào trễ.

Các loại phí và phụ phí vận tải biển đang gây thiệt hại và làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa VN.

Nhập nhằng phí - giá

Được biết, vấn đề các hãng tàu nước ngoài thu phụ phí bất hợp lý đối với hàng hóa xuất nhập khẩu của VN đã tồn tại khá lâu, tuy nhiên, từ 2010 đến nay, vấn đề này đang ngày càng bùng phát mà rất hiếm khi các hãng tàu giảm phí. Đợt giảm phụ phí xăng dầu đối với một số tuyến tàu biển vào đầu tháng 6 năm nay là một trường hợp hi hữu, tuy nhiên, mức giảm không đáng kể so với đợt tăng trước đó. Thậm chí, đại diện một hãng giao nhận bình luận: mức giảm 10-15 USD/container kể trên không đáng kể vì ngay từ đầu năm các hãng tàu đã tăng thu cước tàu và hàng loạt khoản phí, phụ phí lên đến vài trăm USD đối với một container. "Hãng tàu tăng 10 nhưng giảm chỉ 1" - vị đại diện này bức xúc.

Có thể nói, các loại phí này đang gây thiệt hại và làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa VN.Theo thống kê của các hiệp hội nghành hàng, chỉ riêng tiền phí và phụ phí, mỗi năm các hãng tàu nước ngoài thu của DN VN tới 29.000 tỷ đồng. Điều đáng nói là nếu các loại phí này cấu thành trong cước vận tải thì quan hệ giữa chủ hàng và các hãng tàu có thể hiệp thương. Tuy nhiên, hiện nay, vẫn chưa có quy định cụ thể nào nói rõ những khoản phí, phụ phí mà các hãng tàu biển nước ngoài đang thu vô tội vạ là phí hay là giá. Khi giá cước vận tải không tăng, thậm chí còn giảm thì các loại phí sẽ sinh ra 3-4 loại phí khác.